Ivermectine: de ziekten die het behandelt

Wat is Ivermectine en waarvoor wordt het gebruikt?

Ivermectine is een antiparasitair geneesmiddel dat bekend staat om zijn effectiviteit tegen diverse huidziekten en parasitaire infecties. Het wordt al tientallen jaren wereldwijd gebruikt en is een van de standaardbehandelingen in Frankrijk en België, met name tegen schurft, luizen en bepaalde vormen van rosacea.

Hoe werkt het?

Ivermectine Het werkt door ziekteverwekkende parasieten te verlammen. Het blokkeert hun zenuwstelsel, wat leidt tot hun geleidelijke dood. Deze gerichte werking vermindert snel de symptomen en beperkt de bijwerkingen voor mensen.

In welke vormen bestaat het?

Tabletten: Gebruikt voor de behandeling van inwendige of algemene infecties (ivermectine dosering voor volwassenen)
Crème of zalf (ivermectinecrème, ivermectinezalf): wordt plaatselijk op de huid gebruikt, vooral bij rosacea of lichte schurft.

Is het op recept verkrijgbaar?

In de meeste gevallen is een ivermectine recept is noodzakelijk, maar sommige mensen proberen het te verkrijgen zonder medisch overleg (ivermectine zonder recept), wat risico's met zich mee kan brengen.

In de volgende paragrafen bespreken we precies voor welke ziekten ivermectine geschikt is, hoe u het gebruikt en waar u het veilig kunt kopen.

Schurft: als de jeuk ernstig wordt

Schurft is een huidinfectie die wordt veroorzaakt door een kleine parasiet, Sarcoptes scabiei, die zich in de huid nestelt. Het veroorzaakt hevige jeuk, vaak 's nachts erger, en rode uitslag tussen de vingers, op de polsen, ellebogen of in de intieme zone.

Het is een zeer besmettelijke ziekte die wordt overgedragen door langdurig direct contact of via besmet textiel (linnen, beddengoed, kleding).

Ivermectine: Aanbevolen systemische behandeling

Wanneer schurft wijdverspreid is, steeds terugkomt of meerdere gezinsleden treft, raden artsen vaak een orale behandeling met ivermectine (ivermectine scabies) aan. Dit is vooral nuttig:

Bij moeilijk bereikbare schurft (rug, hoofdhuid)
Bij mensen die geen crèmes verdragen
Naast lokale behandeling bij ernstige vormen

Aanbevolen dosering

De standaarddosis voor een volwassene is 200 µg/kg als een enkele dosis, die over het algemeen op dag 7 wordt herhaald. Deze hervatting op dag 7 is essentieel om eitjes en larven aan te pakken die in de tussentijd zijn uitgekomen.

Ivermectine schurft : Bijvoorbeeld – een persoon van 60 kg neemt ongeveer 12 mg (2 tabletten van 6 mg). De exacte dosering dient altijd door een arts of verpleegkundige te worden bevestigd.

Hoe lang duurt het voordat ik verlichting merk?

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, kan jeuk na schurft tot twee weken of zelfs langer aanhouden. Dit wijst niet op een falende behandeling, maar eerder op een ontstekingsreactie van de huid. De verlichting treedt geleidelijk op en de laesies vervagen na verloop van tijd.

Crème of tabletten: wat kies je?

In sommige gevallen kan ivermectinecrème ( ivermectine zalf) kunnen parallel hieraan worden gebruikt, met name om aanhoudende jeuk te verzachten of om plaatselijke plekken te behandelen.

Tabletten blijven echter de eerstelijnsbehandeling voor matige tot ernstige vormen.

Luizen: snel, eenvoudig, effectief

Hoofdluis (of pediculosis) komt veel voor, vooral bij kinderen op school. Ze veroorzaken een jeukende hoofdhuid, vaak achter de oren of in de nek, en worden snel overgedragen door nauw contact.

Wanneer ivermectine nuttig wordt

Wanneer conventionele behandelingen (shampoos, lotions op basis van permethrine of dimeticon) falen, of bij frequente terugvallen, ivermectine luizen een effectief alternatief vormt.

Het werkt door luizen en hun larven te verlammen, waardoor het risico op een nieuwe besmetting aanzienlijk wordt verminderd.

Aanbevolen dosering: twee doses zijn vereist

De standaarddosis is 200 µg/kg als een enkele orale dosis, gevolgd door een tweede dosis tussen de 7e en 10e dag (D7–D10), om de luizen te doden uit de neten die na de eerste dosis zijn uitgekomen.

De protocollen raden aan om de behandeling op dag 7 uit te voeren, omdat dit overeenkomt met de ontwikkelingscyclus van de neten.

Wanneer kunnen we resultaten verwachten?

Ivermectine Het begint snel te werken en de eerste effecten zijn vaak binnen 24 tot 48 uur zichtbaar. Het is echter cruciaal om persoonlijke spullen, beddengoed, borstels en kleding te desinfecteren om herbesmetting te voorkomen.

En bij kinderen?

Orale ivermectine is over het algemeen alleen beschikbaar voor kinderen zwaarder dan 15 kg, op medisch advies. Het wordt goed verdragen, maar mag niet als zelfmedicatie worden gebruikt bij jongere kinderen.

Rosacea: wanneer de huid zegt stop met ontstekingen

Rosacea is een chronische ontstekingsziekte van de huid, die vooral het gezicht aantast. Het veroorzaakt aanhoudende roodheid, kleine puistjes, verhoogde gevoeligheid en zelfs een branderig gevoel. Het komt vaak voor bij volwassenen met een lichte huid en kan de kwaliteit van leven ernstig aantasten.

Ivermectine: een effectieve lokale oplossing

De laatste jaren schrijven dermatologen steeds vaker ivermectinecrème voor om inflammatoire rosacea te behandelen. Deze topische behandeling helpt om:

Verminder roodheid en ontstekingen
Puistjes en papels (kleine puistjes) verminderen
Verzacht de huidreactiviteit

In tegenstelling tot antibiotica veroorzaakt ivermectine geen bacteriële resistentie en kan het langdurig worden gebruikt.

Hoe gebruik je het?

Daar ivermectine crème geldt:

Eenmaal per dag, op een schone, droge huid
Regelmatig, gedurende meerdere weken
In een dunne laag op de aangedane plekken (neus, wangen, voorhoofd, kin)

Meestal is verbetering zichtbaar na 2 tot 4 weken, maar de behandeling kan tot 3 maanden duren, afhankelijk van de ernst.

Prijs en toegang tot behandeling

DE prijs van ivermectine crème De prijs varieert per apotheek, maar in Frankrijk en België is het mogelijk om het op recept te verkrijgen. In sommige gevallen wordt het gedeeltelijk vergoed.

Andere indicaties voor ivermectine

Ivermectine Het is niet beperkt tot de behandeling van schurft, luizen of rosacea. Het wordt ook gebruikt voor de behandeling van diverse inwendige parasitaire infecties of specifieke dermatologische aandoeningen, met name bij reizigers of risicogroepen.

Interne parasitaire infecties

Orale toediening van ivermectine is geïndiceerd voor de behandeling van verschillende parasitaire ziekten:

Strongyloidiasis (Strongyloides stercoralis) – zeldzaam maar ernstig indien onbehandeld
Ascariasis, trichuriasis, aarsmaden – komen vaker voor in tropische gebieden
Onchocerciasis (onchocerca volvulus) – tropische ziekte die blindheid veroorzaakt

Bij onchocerciasis of een ernstige infectie kan na toediening van ivermectine een acute ontstekingsreactie optreden, de zogenaamde Mazzotti-reactie. Deze manifesteert zich als koorts, pijn, hypotensie of huiduitslag en vereist nauwlettend medisch toezicht. Deze reactie is zeldzaam, vooral buiten tropische gebieden.

Demodectische schurft en parasitaire dermatitis

Ivermectine wordt soms voorgeschreven voor de behandeling van:

Demodexschurft (abnormale proliferatie van Demodex op het gezicht)
Dermatitis met een parasitaire component, of van onbekende oorsprong maar reagerend op antiparasitaire medicijnen

Hoewel deze indicaties off-label zijn, worden ze soms wel gebruikt in de gespecialiseerde dermatologie.

Geneesmiddelinteracties: niet te verwaarlozen

Ivermectine is een substraat van CYP3A4 en P-glycoproteïne (P-gp). Het kan een wisselwerking hebben met:

Sterke CYP3A4-remmers: ketoconazol, ritonavir, claritromycine
Bepaalde medicijnen die de P-gp-activiteit veranderen

Deze interacties kunnen de bloedspiegel van ivermectine verhogen. Daarom is voorzichtigheid geboden en moet u eerst een arts raadplegen, vooral bij gelijktijdige behandelingen.

Hoe ivermectine correct te gebruiken: dosering en praktisch advies

Ivermectine is een effectief medicijn bij correct gebruik. Dosering, toediening en behandelingsduur variëren afhankelijk van de te behandelen aandoening. In dit hoofdstuk worden de beschikbare vormen, aanbevolen behandelregimes en voorzorgsmaatregelen beschreven.

Beschikbare vormen

Ivermectine wordt in twee hoofdvormen gebruikt bij mensen:

Orale tabletten: gebruikt bij schurft, luizen en inwendige parasitaire infecties zoals strongyloidiasis of onchocerciasis.
Crème of zalf: aangewezen voor de lokale behandeling van rosacea en bepaalde huidletsels.

Overzichtstabel: dosering volgens indicatie

Indicatie	Vorm	Dosering voor volwassenen	Frequentie / duur
Klassieke Gale	Orale tablet	200 µg/kg	Dag 1 + hervatten op dag 7
Korstige schurft (ernstig)	Orale tablet	200 µg/kg	Dag 1 + Dag 7 + Dag 14
Luizen (pediculosis)	Orale tablet	200 µg/kg	Dag 0 + dag 7 (dag 10 alleen bij vermoedelijke mislukking)
Rosacea	Topische crème	Lokale toepassing	1 keer per dag gedurende 8 tot 16 weken
Strongyloidiasis	Orale tablet	200 µg/kg	1 enkele dosis (hervat op dag 14 indien immunosuppressie)
Onchocerciasis (zeldzaam)	Orale tablet	150 µg/kg	1 dosis elke 6 tot 12 maanden

De dosering wordt altijd berekend op basis van het lichaamsgewicht en dient te worden aangepast door een zorgverlener. Een persoon van 70 kg krijgt bijvoorbeeld een dosis van 14 mg, bestaande uit twee tabletten van 6 mg en één tablet van 3 mg.

Hoe de tabletten toe te dienen

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, mag ivermectine niet op een lege maag worden ingenomen. Het moet worden ingenomen tijdens een maaltijd, bij voorkeur een vetrijke maaltijd, wat de opname in het spijsverteringsstelsel en daarmee de effectiviteit aanzienlijk bevordert.

Praktische aanbevelingen:

Slik de tabletten in hun geheel door met een groot glas water.
De tabletten niet kauwen of verpulveren.
Vermijd het gebruik van laxeermiddelen, maag-darmverbanden of andere producten die de absorptie kunnen beïnvloeden.

Geneesmiddelinteracties

Ivermectine wordt gemetaboliseerd door cytochroom CYP3A4 en getransporteerd door P-glycoproteïne. Dit betekent dat sommige medicijnen de bloedconcentratie kunnen verhogen en het risico op bijwerkingen kunnen vergroten.

Voorzichtigheid is geboden bij gelijktijdige toediening met sterke CYP3A4- of P-gp-remmers, zoals:

Ketoconazol
Ritonavir
Claritromycine

Bij gelijktijdige behandeling of polymedicatie is een medische beoordeling noodzakelijk.

Toepassing van de crème bij de behandeling van rosacea

Ivermectinecrème is geïndiceerd voor de topische behandeling van inflammatoire rosacea. Het wordt als volgt gebruikt:

Eenmaal per dag, bij voorkeur 's avonds, aanbrengen op een schone, droge huid.
Breng een dunne laag aan en wrijf niet te veel.
Vermijd contact met de ogen, neusgaten en mond.

De eerste tekenen van verbetering zijn meestal rond de vierde week zichtbaar. De behandeling kan tot vier maanden duren. De beslissing om de behandeling voort te zetten of te stoppen, moet door een dermatoloog worden genomen.

Zelfmedicatie en online shoppen: let op de risico’s

Veel mensen proberen ivermectine zonder recept te kopen, vooral online. Deze praktijk brengt aanzienlijke gevaren met zich mee.

Veterinaire vormen zijn niet geschikt voor menselijk gebruik: ze bevatten hulpstoffen die niet op mensen zijn getest en de dosering ervan kan gevaarlijk zijn.
Op onbeveiligde platforms is het risico groot dat u namaakproducten of producten van slechte kwaliteit koopt.
Onjuiste zelfmedicatie kan leiden tot vergiftiging, falen van de behandeling of een ernstiger diagnose verhullen.

Het wordt sterk aanbevolen om ivermectine bij de apotheek te verkrijgen, met een recept van een arts. In Frankrijk en België kan alleen een zorgverlener een passende, veilige en effectieve behandeling garanderen.

Contra-indicaties en bijwerkingen

Ivermectine wordt over het algemeen goed verdragen als het correct wordt voorgeschreven. Net als elk ander actief geneesmiddel kent het echter beperkingen in het gebruik, zijn er voorzorgsmaatregelen die in acht moeten worden genomen en zijn er klinische situaties waarin een grondige evaluatie vereist is.

Bij zwangere vrouwen wordt ivermectine officieel niet aanbevolen in het eerste trimester vanwege een gebrek aan gegevens over de embryonale veiligheid. In bepaalde ernstige gevallen – zoals hyperkeratotische schurft of gedissemineerde strongyloïdiasis – kan het gebruik ervan echter worden overwogen in het tweede of derde trimester, maar alleen na advies van een specialist, idealiter in samenwerking met een teratovigilantiecentrum.

Wat borstvoeding betreft, geven de huidige aanbevelingen, waaronder die van de WHO, aan dat de overdracht van ivermectine in de moedermelk extreem laag is. Een enkele dosis rechtvaardigt geen routinematige onderbreking van de borstvoeding, hoewel een individuele beslissing moet worden genomen op basis van de klinische context.

Bij leverinsufficiëntie is ivermectine niet formeel gecontra-indiceerd. Speciale aandacht is echter vereist bij patiënten geclassificeerd als Child-Pugh C: een dosisaanpassing kan nodig zijn, evenals biologische monitoring van leverenzymen (ALAT, ASAT) gedurende de weken na toediening, vooral als er meer dan één dosis gepland is.

De kinderleeftijd stelt ook beperkingen. Ivermectine is over het algemeen gereserveerd voor kinderen met een gewicht van meer dan 15 kg, maar in bepaalde spoedgevallen (bijvoorbeeld korstvorming bij een kwetsbare baby) kan off-label gebruik vanaf 12 kg worden overwogen, onder strikt toezicht en volgens gespecialiseerde protocollen.

Speciale voorzorgsmaatregelen zijn ook vereist bij combinaties van geneesmiddelen. Omdat ivermectine een substraat is van CYP3A4 en P-glycoproteïne, kunnen de stofwisseling en distributie ervan door bepaalde behandelingen verstoord raken. Gelijktijdig gebruik van ritonavir, ketoconazol, claritromycine of zelfs warfarine kan leiden tot verhoogde neurotoxiciteit of veranderingen in de INR bij patiënten die anticoagulantia gebruiken. Combinatie met sedativa (barbituraten, benzodiazepinen, alcohol) kan het dempende effect op het centrale zenuwstelsel versterken, met een verhoogd risico op slaperigheid, verwardheid of zelfs bewustzijnsverlies.

Bij de behandeling van bepaalde ernstige parasitaire aandoeningen, met name onchocerciasis, wordt soms een Mazzotti-reactie waargenomen: koorts, huiduitslag, gewrichtspijn en hypotensie, die gepaard gaan met de massale vernietiging van microfilariae. Bij patiënten met een co-infectie met Loa loa kan deze reactie zich ontwikkelen tot ernstige of zelfs fatale encefalopathie. Daarom is voorafgaande parasitologische screening essentieel in endemische gebieden voordat met de behandeling wordt begonnen.

Buiten deze specifieke gevallen blijven de gebruikelijke bijwerkingen van ivermectine matig. Af en toe worden lichte spijsverteringsstoornissen (misselijkheid, buikpijn), hoofdpijn, een gevoel van vermoeidheid of, bij lokaal gebruik, een droge huid of tijdelijke irritatie waargenomen. Deze effecten zijn over het algemeen van voorbijgaande aard.

Een belangrijk aandachtspunt betreft vergiftigingen die verband houden met veterinaire vormen. Sommige producten die bij paarden of runderen worden gebruikt, bevatten zeer hoge concentraties, tot wel 10 of 20 mg/ml, oftewel 20 tot 40 keer de standaarddosis voor mensen. Onbedoelde of opzettelijke inname van deze formuleringen stelt patiënten bloot aan onmiddellijk levensbedreigende risico's: ernstige neurologische aandoeningen, ademhalingsmoeilijkheden en zelfs coma.

Wanneer meerdere doses nodig zijn (bijvoorbeeld bij schurft of strongyloïdiasis bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem), wordt na 2 tot 4 weken biologische controle aanbevolen, met onder andere ALAT, ASAT en creatinine, om eventuele lever- of niereffecten vroegtijdig op te sporen.

Conclusie: waarom ivermectine een gereguleerde behandeling moet blijven

Ivermectine is een krachtig, veelzijdig en waardevol medicijn. De effectiviteit ervan is bewezen bij diverse indicaties: schurft, voetschimmel, inflammatoire rosacea en bepaalde ernstige inwendige parasitaire infecties. Maar deze doeltreffendheid berust op een fundamenteel principe: gecontroleerd medisch gebruik, aangepast aan elke individuele situatie.

Het gebruik van ivermectine mag nooit lichtvaardig worden opgevat. Zelfmedicatie, geïmproviseerde doseringen, online aankopen of het gebruik van diergeneeskundige formuleringen zijn allemaal gevaarlijke en soms onomkeerbare vormen van misbruik. Hoewel het medicijn in de meeste gevallen goed wordt verdragen, kunnen er ernstige bijwerkingen optreden – met name neurologische of hepatische – bij onjuist gebruik, onderliggende pathologie of niet-geïdentificeerde geneesmiddelinteracties.

In zowel eenvoudige als complexe situaties geldt slechts één regel: voorafgaand medisch onderzoek. Alleen een zorgverlener kan bepalen of ivermectine de juiste keuze is, op het juiste moment, in de juiste vorm en in de juiste dosering.

Het respecteren van dit kader garandeert niet alleen de effectiviteit van de behandeling, maar beschermt de patiënt ook tegen onnodige risico's. En, op collectief niveau, voorkomt het ook dat onjuist of overmatig gebruik de beschikbaarheid van deze behandeling in gevaar brengt bij indicaties waar deze van vitaal belang is.