Amoxicilline en Augmentin zijn twee antibioticum worden op grote schaal voorgeschreven in zowel de gemeenschapsgeneeskunde als in ziekenhuizen. Beide behoren tot de familie van bètalactams (preciezer gezegd aan penicillines), maar er zijn opmerkelijke verschillen wat betreft werkingsspectrum, indicaties, tolerantie en bacteriële resistentie. Dit document heeft als doel de respectievelijke toepassingen ervan te verduidelijken om patiënten, artsen en apothekers te informeren bij de keuze van de meest geschikte antibiotische therapie.
Samenstelling en werkingsmechanisme
Amoxicillin
Amoxicillin is een antibioticum uit de aminopenicilline-familie. Het werkt door de synthese van de bacteriewand te remmen, wat leidt tot lysis van de bacteriën. Het heeft een bacteriedodende werking.
Het is effectief tegen veel grampositieve bacteriën (zoals Streptococcus pneumoniae) en sommige gramnegatieve bacteriën (zoals gevoelige Escherichia coli of Haemophilus influenzae).
Voor meer informatie over amoxicilline (indicaties, bijwerkingen, interacties) kunt u terecht bij
Dosering van amoxicilline
Augmentin
Augmentin is een vaste verbinding van twee moleculen:
- amoxicilline, met hetzelfde werkingsmechanisme als hierboven;
- clavulaanzuur, een bètalactamaseremmer. Het heeft op zichzelf geen antibacteriële werking, maar beschermt amoxicilline tegen afbraak door bepaalde enzymen die worden geproduceerd door resistente bacteriën.
Dankzij deze combinatie heeft Augmentin een breder werkingsspectrum dan amoxicilline alleen, met name op bètalactamase-producerende bacteriën (Staphylococcus aureus, Moraxella catarrhalis, sommige stammen van E. coli, enz.).
Indicaties en criteria voor therapeutische keuze
| Klinische situatie of criterium | Amoxicillin | Augmentin |
|---|---|---|
| Gedocumenteerde keelontsteking | Ja | Mogelijk als amoxicilline faalt |
| Eenvoudige acute middenoorontsteking | Ja | Bij terugkerende of ernstige vorm |
| Acute bacteriële sinusitis | Niet aanbevolen | Ja |
| COPD-exacerbatie | Niet aanbevolen | Ja |
| Eenvoudige urineweginfectie (gevoelige stam) | Ja | Bij vermoeden van resistentie |
| Huidinfectie (abces, cellulitis) | Niet erg geschikt | Ja |
| Acute tandinfectie | Niet erg geschikt | Ja |
| Infectie van de buik of het bekken | Niet alleen geschikt | Ja (vaak in combinatie) |
| Noodzakelijk uitgebreid werkingsspectrum | Nee | Ja |
| Vermoedelijke bacteriële resistentie | Niet effectief | Aangepast |
| Minder spijsverteringseffecten gewenst | Ja | Niet aanbevolen indien kwetsbaar |
| Levertoxiciteit om te vermijden | Ja | Voorzichtigheid geboden |
| Kosten van de behandeling | Zuiniger | Duurder |
Bacteriële resistentie
Amoxicillineresistentie wordt vaak waargenomen bij bepaalde bacteriën, zoals Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, bepaalde enterobacteriën en stafylokokken. Deze resistentie wordt vaak veroorzaakt door de productie van bètalactamasen, enzymen die amoxicilline kunnen inactiveren.
Het clavulaanzuur in Augmentin helpt deze enzymen te remmen, wat het werkingsspectrum van het antibioticum verbreedt. Sommige bacteriestammen produceren echter bètalactamasen die niet door clavulaanzuur worden geremd of hebben andere resistentiemechanismen (bijv. modificaties van enzymdoelen), wat soms ook de effectiviteit van Augmentin beperkt.
Bijwerkingen en tolerantie
Amoxicillin
Over het algemeen goed verdragen. De meest voorkomende bijwerkingen zijn spijsverteringsstoornissen, zoals misselijkheid of lichte diarree, maar ook allergische reacties (huiduitslag, netelroos). Ernstige reacties zoals anafylactische shock komen zelden voor.
Augmentin
De aanwezigheid van clavulaanzuur verhoogt de frequentie van bepaalde bijwerkingen, waaronder diarree (soms ernstig), verhogingen van leverenzymen, gevallen van cholestasis, evenals secundaire mycosen (oraal of vaginaal) bij langdurige behandeling. Allergische reacties lijken op die van amoxicilline.
Bij oudere patiënten en patiënten met een reeds bestaande leverziekte is speciale voorzichtigheid geboden.
Dosering en beschikbare vormen
Beide antibiotica zijn verkrijgbaar in tabletvorm, als orale suspensie (vooral voor kinderen) en als injecteerbare vorm, uitsluitend voor gebruik in ziekenhuizen. Het doseringsschema hangt af van het type infectie, de ernst, de leeftijd, het gewicht en de nierfunctie van de patiënt.
| Geneesmiddel | Beschikbare rijstroken | Dosering voor volwassenen (amoxicilline) | Pediatrische dosering (amoxicilline) |
|---|---|---|---|
| Amoxicillin | Tabletten, orale suspensie, injecteerbaar | 1 tot 3 g/dag in 2-3 doses | 50–100 mg/kg/dag |
| Augmentin (amoxicilline + clavulaanzuur) | Tabletten, orale suspensie, injecteerbaar | 1 tot 3 g/dag in 2-3 doses | 80–100 mg/kg/dag |
De dosering wordt doorgaans uitgedrukt als amoxicilline-equivalent. Clavulaanzuur komt in een vaste verhouding voor, afhankelijk van de doseringsvorm.
Belangrijkste punten voor de klinische praktijk
Amoxicilline en Augmentin zijn twee veelgebruikte antibiotica met gedeeltelijk overlappende indicaties. Amoxicilline heeft de voorkeur als eerstelijnsbehandeling bij eenvoudige infecties waarvan is vastgesteld dat ze worden veroorzaakt door gevoelige bacteriën. Augmentin is vanwege het bredere werkingsspectrum geïndiceerd wanneer de kans op resistentie groter is of wanneer de locatie van de infectie een bredere dekking vereist.
Het gebruik van Augmentin moet gericht blijven om de selectiedruk op bacteriën te beperken en de effectiviteit van antibiotica. Bij het maken van een keuze moet altijd rekening worden gehouden met de tolerantie voor de behandeling, de medische geschiedenis van de patiënt en de plaatselijke voorschrijfvoorschriften.
