Wat is trombose en waarom is het gevaarlijk?
Trombose Een hart- en vaatziekte die wordt gekenmerkt door de vorming van een bloedstolsel (trombus) in een ader of slagader. Dit stolsel kan de bloedsomloop blokkeren en leiden tot ernstige complicaties zoals een beroerte, longembolie of diepe veneuze trombose (DVT).
In 2025 zal de trombose blijft een groot probleem voor de volksgezondheid in de Europese Unie. Naar schatting worden er jaarlijks honderdduizenden gevallen gediagnosticeerd, waardoor het een belangrijke oorzaak is van vermijdbare sterfte. Het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) en de European Society of Cardiology (ESC) benadrukken de noodzaak om preventie te versterken en de vroege opsporing te verbeteren.
Dit artikel biedt een uitgebreide gids voor de behandeling en preventie van trombose, gebaseerd op de meest recente Europese aanbevelingen.
Oorzaken van trombose en belangrijkste risicofactoren in 2025
Trombusvorming is het gevolg van een disbalans tussen de natuurlijke stollingsmechanismen en die van het oplossen van het stolsel (fibrinolyse). Bij een overactieve stolling kan een bloedstolsel ontstaan dat de bloedsomloop blokkeert.
Erfelijke risicofactoren
- Genetische trombofilie: factor V Leiden mutatie, antitrombine deficiëntie, proteïne C of S.
- Familiegeschiedenis van trombo-embolische voorvallen.
Verworven risicofactoren
- Hoge leeftijd (risico neemt toe vanaf 60 jaar).
- Obesitas en overgewicht, gelinkt aan chronische ontstekingen.
- Tabak: schade aan de vaatwanden.
- Zwangerschap en postpartum: natuurlijke protrombotische toestand.
- Operatie en langdurige immobilisatie.
- COVID-19 en andere ernstige infecties.
Leefstijlen en omgevingsfactoren
- Gebrek aan lichaamsbeweging.
- Langdurig reizen (economy class-syndroom).
- Onevenwichtig dieet met veel verzadigde vetten.
Soorten trombose
- Veneuze trombose (DVT, PE) is de meest voorkomende.
- Arteriële trombose, vaak in verband met atherosclerose, is verantwoordelijk voor hartaanvallen en ischemische beroertes.
Trombosepreventie: praktische adviezen en Europese aanbevelingen 2025
Daar preventie van trombose vormt een essentiële pijler in de strijd tegen hart- en vaatziekten in de Europese Unie. In 2025 benadrukken gezondheidsautoriteiten, waaronder het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) en de European Society of Cardiology (ESC), het belang van een geïntegreerde strategie die volksgezondheidsmaatregelen, veranderingen in levensstijl en gerichte medische preventie combineert.
Een gezonde levensstijl blijft de meest effectieve manier om het risico op trombose te verminderen. Regelmatige lichaamsbeweging verbetert de bloedcirculatie en vermindert veneuze stasis, terwijl een mediterraan dieet rijk aan fruit, groenten, vezels en vis bijdraagt aan een gunstig metabolisch profiel. Stoppen met roken en minder alcoholgebruik vormen een aanvulling op deze basismaatregelen, evenals voldoende hydratatie, die vaak wordt verwaarloosd.
Ziekenhuispreventie staat ook centraal in de aanbevelingen. Na een grote operatie, met name een orthopedische of abdominale operatie, beperken het dragen van steunkousen en vroege mobilisatie van de patiënt het risico op diepe veneuze trombose. In gevallen die als hoog risico worden beschouwd, kan profylactisch voorschrijven van anticoagulantia worden overwogen.
Tot slot vereist langdurig reizen per vliegtuig of auto extra waakzaamheid: regelmatig wandelen, rek- en strekoefeningen doen en compressiekousen dragen, verminderen het risico op het "economy class-syndroom" aanzienlijk.
Diagnose van trombose: de symptomen herkennen en de diagnose bevestigen
DE diagnose van trombose berust primair op de vroege herkenning van klinische verschijnselen. In het geval van een diepe veneuze trombose Bij longembolie (DVT) beschrijven patiënten vaak aanhoudende, lokale pijn, gepaard gaande met zwelling en een warm gevoel in een ledemaat, meestal het been. Daarentegen presenteert longembolie zich met plotselinge kortademigheid, soms gepaard gaande met pijn op de borst, een snelle hartslag of, in de ernstigste gevallen, bewusteloosheid. Deze symptomen, vaak niet-specifiek, vereisen dringend medische hulp.
Om de diagnose te bevestigen, beschikken artsen nu over betrouwbare hulpmiddelen die in Europese ziekenhuizen breed beschikbaar zijn. Veneuze dopplerechografie blijft de gouden standaard voor het vaststellen van DVT. Bloed-D-dimeeronderzoek, hoewel niet specifiek, kan de diagnose uitsluiten bij patiënten met een lage klinische waarschijnlijkheid. Bij verdenking op longembolie is CT-angiografie van de thorax de meest gebruikte techniek geworden, omdat het directe visualisatie van stolsels in de longslagaders mogelijk maakt.
Zodra de diagnose is gesteld, wordt medische controle ingesteld om herhaling te voorkomen. In de Europese Unie omvat dit regelmatige controle van stollingsfactoren en controle van comorbiditeiten zoals hypertensie of suikerziekte., evenals educatieve ondersteuning om therapietrouw te bevorderen. Deze allesomvattende aanpak helpt niet alleen de sterfte te verminderen, maar verbetert ook de kwaliteit van leven van patiënten.
In 2025 benadrukken Europese aanbevelingen vooral het belang van vroege detectie en passend beleid om complicaties te beperken.
Medicamenteuze behandeling van trombose in 2025: opties gevalideerd in Europa
In 2025 zal de medicamenteuze behandeling van trombose heeft zich aanzienlijk ontwikkeld ten opzichte van voorgaande decennia. Vitamine K-antagonisten (VKA's), zoals warfarine, vormden lange tijd de hoeksteen van de behandeling. Het gebruik ervan vereiste echter nauwlettend laboratoriumonderzoek, frequente dosisaanpassingen en bracht een hoog risico op interacties tussen voedsel en geneesmiddelen met zich mee.
De komst van directe orale anticoagulantia (DOAC's) heeft de klinische praktijk in Europa ingrijpend veranderd. Deze moleculen, waaronder rivaroxaban (op de markt gebracht onder de naam Xarelto) en apixaban (Eliquis) worden nu door de meeste wetenschappelijke verenigingen aanbevolen voor de preventie en behandeling van veneuze en arteriële trombo-embolische voorvallen. Hun belangrijkste voordeel ligt in het gebruiksgemak: vaste doseringen, geen systematische biologische monitoring en een over het algemeen gunstig veiligheidsprofiel.
De European Society of Cardiology beveelt directe orale anticoagulantia (DOAC's) aan als eerstelijnsbehandeling bij niet-valvulair atriumfibrilleren (NVAF).”
— European Society of Cardiology, Richtlijnen 2024
Deze aanbeveling illustreert duidelijk de centrale rol die DOAC's tegenwoordig spelen bij de preventie van trombose en in het bijzonder van cerebrovasculaire accidenten van embolische oorsprong.
Belangrijkste indicaties voor DOAC's in 2025
- Preventie van trombo-embolische voorvallen bij patiënten met niet-klepgerelateerd atriumfibrilleren.
- Behandeling van diepe veneuze trombose (DVT) en longembolie (LE).
- Secundaire preventie na een eerste trombotische episode om herhaling te voorkomen.
Meest voorkomende bijwerkingen
Hoewel DOAC's beter worden verdragen dan AVK's, kunnen ze het volgende veroorzaken:
- lichte bloedingen (blauwe plekken, bloedend tandvlees);
- spijsverterings- of intracraniële bloedingen in zeldzame gevallen;
- maag-darmklachten (misselijkheid, buikpijn).
De beschikbaarheid van specifieke antidota, zoals andexanet alfa voor rivaroxaban en apixaban, of idarucizumab voor dabigatran, heeft de veiligheid van deze moleculen versterkt.
Vergelijkingstabel van directe orale anticoagulantia (DOAC's)
Om de verschillen tussen de belangrijkste AOD's die in 2025 in Europa worden gebruikt beter te begrijpen, vat de onderstaande tabel hun belangrijkste kenmerken samen:
| Geneesmiddel (INN / Merk) | Belangrijkste indicaties | Gebruikelijke dosering | Voordelen | Beperkingen / Bijwerkingen |
|---|---|---|---|---|
| Rivaroxaban (Xarelto) | DVT, PE, preventie van beroerte bij niet-klepafwijkingen in het atriumfibrilleren | 10–20 mg 1x/dag | Eénmalige dagelijkse dosis, bewezen effectiviteit | Bloedingsrisico, voorzichtigheid bij nierfalen |
| Apixaban (Eliquis) | DVT, PE, preventie van beroerte bij niet-klepafwijkingen in het atriumfibrilleren | 2,5–5 mg 2x/dag | Zeer goede tolerantie, verminderd risico op bloedingen | 2 doses per dag, mogelijke interacties |
| Dabigatran (Pradaxa) | DVT, PE, preventie van beroerte bij niet-klepafwijkingen in het atriumfibrilleren | 110–150 mg 2x/dag | Specifiek antidotum (idarucizumab) | Veel voorkomende gastro-intestinale effecten |
| Edoxaban (Lixiana) | DVT, PE, preventie van beroerte bij niet-klepafwijkingen in het atriumfibrilleren | 30–60 mg 1x/dag | Goede biologische beschikbaarheid, één dosis per dag | Beperktere klinische gegevens in Europa |
Met behulp van deze tabel kunt u snel de voordelen en beperkingen van elk molecuul visualiseren en de therapeutische keuze bepalen op basis van het profiel van de patiënt.
Andere complementaire en alternatieve behandelingen voor trombose
Zelfs als de orale anticoagulantia Hoewel directe behandelingen nu de standaard zijn in Europa, vereisen sommige patiënten een andere therapeutische aanpak. Deze alternatieven zijn over het algemeen voorbehouden aan specifieke situaties, wanneer standaardbehandelingen onvoldoende zijn, gecontra-indiceerd zijn of wanneer spoedeisende hulp vereist is.
In ernstige gevallen, zoals een massale longembolie of acute arteriële trombose, kunnen artsen trombolytica voorschrijven. Deze medicijnen zijn bedoeld om het bloedstolsel snel op te lossen en de bloedsomloop te herstellen. Het gebruik ervan blijft echter beperkt omdat ze een aanzienlijk risico op ernstige bloedingen met zich meebrengen en intensieve monitoring in het ziekenhuis vereisen.
In uitzonderlijke gevallen kan een operatie ook geïndiceerd zijn. Embolectomie, waarbij een stolsel mechanisch wordt verwijderd, is voorbehouden aan kritieke situaties, vaak wanneer het leven van de patiënt in gevaar is. Een andere optie is het plaatsen van een vena cava-filter in de vena cava inferior, gebruikt bij bepaalde patiënten met een formele contra-indicatie voor anticoagulantia. Dit apparaat vangt stolsels op voordat ze de longen bereiken en vermindert het risico op longembolie.
Ten slotte verkent medisch onderzoek nieuwe therapeutische mogelijkheden. Biotechnologie, nanomedicijnen en gepersonaliseerde behandelingen op basis van het genetische profiel van patiënten bieden veelbelovende mogelijkheden voor het komende decennium.
Praktische samenvatting van therapeutische alternatieven
- Trombolyse → bij een levensbedreigende noodsituatie (massale longembolie, trombotisch infarct).
- Chirurgie / embolectomie → voorbehouden aan kritieke gevallen.
- Cava-filter → nuttig wanneer anticoagulantia gecontra-indiceerd zijn.
- Nieuwe therapieën → nog in een experimenteel stadium, met toekomstpotentieel.
Dagelijks leven en kwaliteit van leven tijdens anticoagulantiabehandeling
Leven met bloedverdunnende therapie vereist enkele aanpassingen, maar het staat u niet in de weg om een actief en evenwichtig leven te leiden. De meeste patiënten kunnen blijven werken, reizen en sporten, mits ze bepaalde voorzorgsmaatregelen in acht nemen.
Een van de belangrijkste punten is therapietrouw. Het gelijktijdig innemen van uw medicijnen, zonder een dosis te missen, is cruciaal voor een optimale bescherming tegen bloedstolsels. Artsen benadrukken ook het belang van regelmatige controles om de behandeling indien nodig aan te passen en te letten op mogelijke bijwerkingen.
Wat betreft voeding hebben patiënten geen strenge beperkingen, in tegenstelling tot oudere vitamine K-antagonisten. Een evenwichtig dieet bevordert echter de gezondheid van de bloedvaten: het blijft raadzaam om fruit, groenten en vezels te eten en alcoholgebruik te beperken. Hydratatie speelt ook een belangrijke preventieve rol, vooral tijdens periodes van extreme hitte of lange reizen.
Wat betreft fysieke activiteit wordt matige inspanning zoals wandelen, fietsen of zwemmen over het algemeen aanbevolen, omdat dit de bloedsomloop stimuleert. Sporten met een risico op trauma (boksen, rugby, extreem skiën) dienen echter met een arts te worden besproken, aangezien een blessure kan leiden tot ernstigere bloedingen bij iemand die bloedverdunners gebruikt.
Ten slotte implementeren steeds meer Europese landen therapeutische educatieprogramma's om de kwaliteit van leven van patiënten te verbeteren.
Praktijktabel: dagelijks leven met anticoagulantia
| Om bevoordeeld te worden | Om te vermijden / om op te letten |
|---|---|
| Wandelen, fietsen, zwemmen | Contactsporten (boksen, rugby, extreem skiën) |
| Gebalanceerd dieet (fruit, groenten, vezels) | Overmatig alcoholgebruik, dieet met veel verzadigd vet |
| Regelmatige hydratatie | Uitdroging tijdens reizen of extreme hitte |
| Regelmatige medische consulten | Zelfmedicatie zonder medisch advies |
Dagelijks leven en de kwaliteit van het leven tijdens de behandeling vereisen vooral eenvoudige voorzorgsmaatregelen, aangepast aan de levensstijl van de patiënt.
Illustratie: Inzicht in het ontstaan en voorkomen van trombose
De onderstaande infographic vat de belangrijkste punten uit het artikel samen: links het mechanisme van de vorming van een bloedstolsel (trombus) in een ader en de impact daarvan op de bloedstroom; rechts de in Europa gevalideerde preventieve maatregelen (regelmatige lichaamsbeweging, hydratatie, evenwichtige voeding, het dragen van steunkousen, medisch toezicht). Deze visualisatie vergemakkelijkt het begrip van de patiënt en versterkt zijn/haar betrokkenheid bij het opvolgen van preventieaanbevelingen.
