Waarom verdient het stoppen met sertraline speciale aandacht?
Elk jaar nemen miljoenen mensen over de hele wereld sertraline (Zoloft®) Voor de behandeling van depressie, angst, obsessief-compulsieve stoornis of andere psychiatrische stoornissen. Hoewel dit medicijn effectief is en goed wordt verdragen, willen veel patiënten er uiteindelijk mee stoppen vanwege genezing, de wens om behandeling te vermijden of vanwege de bijwerkingen. Stoppen met sertraline is echter niet eenvoudig. Slecht beheerde ontwenning, met name abrupte ontwenning, kan leiden tot een ontwenningssyndroom dat vaak slecht wordt begrepen en een bron is van angst en terugval.
In dit artikel, geschreven op basis van de laatste medische aanbevelingen uit 2025, wordt uitgelegd op welke symptomen u moet letten, hoe lang de ontwenning duurt en vooral hoe u veilig kunt stoppen met sertraline, met een stapsgewijs plan dat is afgestemd op uw situatie. Alle informatie is gebaseerd op betrouwbare wetenschappelijke bronnen, waaronder de Franse Nationale Autoriteit voor Gezondheid (HAS) en het tijdschrift L'Encéphale.
Waarom reageert het lichaam op het stoppen met sertraline?
Sertraline (Zoloft) Behoort tot de klasse van selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's). Het werkt door de concentratie serotonine, een belangrijke neurotransmitter voor stemming, slaap en eetlust, in hersensynapsen te verhogen. Na enkele weken behandeling past de hersenen zich aan deze nieuwe chemische situatie aan.
Wanneer sertraline abrupt wordt stopgezet, wordt deze aanpassing abrupt onderbroken. De hersenen hebben tijd nodig om terug te keren naar hun oorspronkelijke evenwicht, wat een reeks voorbijgaande symptomen veroorzaakt. Dit is noch een afhankelijkheid in de verslavende zin van het woord, noch een teken van therapeutisch falen, maar een voorspelbaar fysiologisch fenomeen.
Ook de halfwaardetijd van sertraline (ongeveer 26 uur) speelt een rol: hoe korter, hoe groter de kans op vroege symptomen. Geleidelijk afbouwen is daarom essentieel om het zenuwstelsel de kans te geven zich soepel aan te passen.
Wat zijn de ontwenningsverschijnselen van sertraline?
DE sertraline ontwenningsverschijnselen, ook wel SSRI-ontwenningssyndroom genoemd, treedt meestal 1 tot 5 dagen na het stoppen of te snel verlagen van de dosis op. De symptomen variëren van persoon tot persoon, maar de meest voorkomende zijn:
- Sensorische stoornissen: het gevoel van ‘elektrische schokken’ in het hoofd (vaak beschreven als ‘schokken’ of ‘zappen’), duizeligheid, oorsuizen.
- Slaapstoornissen: slapeloosheid, vroeg wakker worden, intense nachtmerries.
- Maag-darmklachten: misselijkheid, braken, diarree of verlies van eetlust.
- Stemmingsstoornissen: prikkelbaarheid, toegenomen angst, voorbijgaande somberheid, emotionele labiliteit.
- Andere symptomen: hoofdpijn, extreme vermoeidheid, concentratieproblemen, duizeligheid.
Het is van groot belang om deze symptomen te onderscheiden van een terugval van een depressie. ontwenningssyndroom treedt snel op na het stoppen, gaat vaak gepaard met fysieke symptomen (zoals "schokken") en verdwijnt binnen enkele dagen tot enkele weken. Een depressieve terugval daarentegen ontstaat geleidelijker, duurt langer en gaat vooral gepaard met diepe emotionele symptomen (interesseverlies, sombere gedachten, psychomotorische retardatie).
Factoren die het risico op ontwenning vergroten zijn onder meer:
- Behandelingsduur langer dan 6–8 weken,
- Een hoge dosering (≥ 100 mg/dag),
- Een abrupte stop zonder geleidelijke vermindering.
Bij ernstige symptomen (zelfmoordgedachten, verwardheid, zeer zeldzame aanvallen) is onmiddellijk medisch advies noodzakelijk.
Hoe lang duurt de ontwenning van Zoloft (sertraline)?
De duur van de ontwenning hangt af van verschillende factoren: de aanvangsdosering, de duur van de behandeling, de individuele gevoeligheid en vooral de manier waarop de ontwenning wordt uitgevoerd.
Bij de meeste patiënten die een geleidelijke behandeling volgen, zijn de symptomen, indien aanwezig, mild en van voorbijgaande aard en duren ze 1 tot 3 weken. In gevallen waarin de stopzetting te snel of abrupt was, kunnen de symptomen 4 tot 6 weken aanhouden, of in uitzonderlijke gevallen zelfs tot 8 weken.
Het is belangrijk om te weten dat het verdwijnen van ontwenningsverschijnselen niet per se betekent dat je weer volledig emotioneel stabiel bent. Sommige mensen ervaren emotionele kwetsbaarheid gedurende enkele weken na het stoppen, vooral als de behandeling is gestart voor een matige tot ernstige depressie. Daarom wordt vaak psychologische of medische begeleiding na ontwenning aanbevolen.
Hoe kan ik stoppen met het gebruik van Zoloft (sertraline) zonder ontwenningsverschijnselen?
Het fundamentele principe van veilig spenen is de geleidelijke afbouw van de dosis gedurende enkele weken of zelfs maanden, afhankelijk van de duur en dosering van de behandeling. Hieronder volgen de huidige aanbevelingen, afgestemd op de beste praktijken voor 2025:
1. Kortdurende behandelingen (minder dan 6 weken)
Als sertraline korter dan zes weken is gebruikt, is de cerebrale adaptatie nog steeds beperkt. Directe stopzetting kan soms worden overwogen, onder medisch toezicht, vooral als de dosering laag was (25-50 mg/dag). Zelfs in dit geval is een verlaging over 1 tot 2 weken echter vaak wenselijk om eventueel ongemak te minimaliseren.
2. Behandelingen op middellange termijn (6 weken tot 1 jaar)
Voor patiënten die al enkele maanden stabiel zijn, is een afbouwperiode van 2 tot 4 weken meestal voldoende. Iemand die bijvoorbeeld 100 mg/dag gebruikt, kan de dosis verlagen naar 75 mg gedurende één week, vervolgens naar 50 mg de week erna en 25 mg de derde week, alvorens volledig te stoppen. Sertralinetabletten zijn vaak splitsbaar, wat dit proces vergemakkelijkt.
3. Langdurige behandelingen (langer dan een jaar)
Wanneer sertraline langer dan een jaar wordt gebruikt, vooral in hoge doses (100 mg of 150-200 mg/dag), is een geleidelijke afbouw essentieel. Een afbouw over een periode van 6 tot 12 weken wordt aanbevolen. In sommige gevallen zijn stappen van 12,5 mg nodig om symptomen te voorkomen. Gelukkig maakt de orale oplossing van sertraline (verkrijgbaar bij apotheken in Frankrijk en verschillende Europese landen) een zeer nauwkeurige dosering mogelijk, waaronder 12,5 mg of 6,25 mg.
Praktisch advies:
- Verander nooit uw behandeling zonder overleg met uw arts of psychiater.
- Houd tijdens het afkicken een symptoomdagboek bij, zodat u de eerste signalen kunt herkennen.
- Vermijd periodes van extreme stress (verhuizen, rouw, examens) als u met spenen begint.
- Als er symptomen optreden, hervat dan niet meteen de startdosis: raadpleeg een arts. Soms is het voldoende om de dosis enkele dagen te stabiliseren op de vorige dosis.
Goed begeleide ontwenning veroorzaakt over het algemeen geen merkbare symptomen. Geduld en consistentie zijn de sleutels tot succes.
Wat zeggen gezondheidsautoriteiten over het stoppen met sertraline in 2025?
De officiële aanbevelingen zijn duidelijk: het stoppen met SSRI's, waaronder sertraline, moet altijd geleidelijk en onder medisch toezicht gebeuren.
Daar Hoge Autoriteit voor de Volksgezondheid (HAS) onderstreept in haar laatste richtlijnen voor het beheer van depressie (2023, nog steeds van kracht in 2025) het volgende:
"Elke stopzetting van een antidepressivum na een behandeling van meer dan 6 tot 8 weken moet plaatsvinden volgens een individueel afbouwplan om ontwenningsverschijnselen te voorkomen."
→ Bron: HAS – Management van volwassen depressie
Het wetenschappelijke tijdschrift van zijn kant De hersenen publiceerde in 2024 een uitgebreide samenvatting over het onderwerp:
“Het SSRI-ontwenningssyndroom wordt ondergediagnosticeerd, maar kan in ruim 90% van de gevallen worden voorkomen door middel van een langzame, gepersonaliseerde ontwenning.”
Het artikel benadrukt het belang van de farmaceutische vorm (drank) bij fijne ontwenningsverschijnselen.
Tot slot spelen apothekers een belangrijke rol: zij kunnen adviseren over het splitsen van tabletten, de beschikbaarheid van de drank controleren en waarschuwen als er een plan is om abrupt te stoppen.
Sertraline-ontwenning: uw meest gestelde vragen beantwoord
Kan ik van de ene op de andere dag stoppen met sertraline?
Nee. Abrupt stoppen verhoogt het risico op ontwenningsverschijnselen aanzienlijk, die ernstig kunnen zijn. Zelfs bij lage doseringen wordt een geleidelijke afbouw na meer dan 2 maanden behandeling aanbevolen.
Wordt u zwaarder na het stoppen met sertraline?
Nee. Sertraline heeft geen direct effect op gewichtsverlies tijdens het stoppen. Een terugval van depressie of een verandering in eetgewoonten gerelateerd aan stress kunnen echter wel van invloed zijn op het gewicht.
Hoe lang duurt het voordat je je ‘normaal’ voelt nadat je gestopt bent?
De meeste patiënten hervinden hun evenwicht binnen 2 tot 4 weken. Bij sommigen kan de milde emotionele kwetsbaarheid 6 tot 8 weken aanhouden, vooral na langdurige behandeling.
Kan sertraline opnieuw worden voorgeschreven als de symptomen te ernstig zijn?
Ja. Als er ontwenningsverschijnselen optreden, is het vaak aan te raden om de vorige dosis te hervatten en vervolgens langzamer af te bouwen. Dit betekent niet dat de dosis mislukt is, maar eerder dat de aanpassing noodzakelijk is.
Heeft ontwenning invloed op het geheugen?
Sommige patiënten melden een verminderd concentratievermogen of kortetermijngeheugen, gerelateerd aan voorbijgaande neurochemische instabiliteit. Er is geen blijvende cognitieve beperking aangetoond.
Is een geleidelijke afbouw noodzakelijk, zelfs bij lage doseringen (25 mg)?
Ja, vooral als sertraline langer dan 2 maanden wordt gebruikt. Zelfs bij 25 mg heeft de hersenen zich aangepast en kan abrupt stoppen symptomen veroorzaken.
Conclusie
Het afbouwen van sertraline is een belangrijke stap, maar met de juiste aanpak is het prima te doen. Je hoeft er niet tegenop te zien of het te overhaasten. Geleidelijke, gepersonaliseerde en begeleide afbouw stelt de overgrote meerderheid van de patiënten in staat om zonder ongemakken te stoppen met hun behandeling.
Onthoud: stop een antidepressivum is geen teken van zwakte, maar een medische beslissing zoals elke andere. Neem de tijd die je nodig hebt, luister naar je lichaam en doe het vooral niet alleen. Je arts, psychiater of apotheker is er om je te ondersteunen – niet om te oordelen, maar om je weg naar welzijn veilig te stellen.
Tekst geverifieerd door
Uttam Chatterjee,
Verantwoordelijke apotheker – LocalPharma, oktober 2025
